www.pattarnow.fora.pl

kejt1983

Powstanie Machabejskie
- wybuchło w roku 167, gdy Antioch IV Epifanes (175-163) rozkazał wybudować pogański ołtarz w Świątyni Jerozolimskiej. Jednocześnie rozesłał po całym kraju urzędników, którzy mieli dopilnować składania ofiar Zeusowi. Bunt rozpoczął się w Modin, gdzie kapłan Matatiasz sprzeciwił się pogańskiemu kultowi zabijając urzędnika oraz składającego ofiarę Judejczyka.
Matatiasz wraz z pięcioma synami schronił się w górach i dał początek szybko rozwijającemu się powstaniu. Po śmierci ojca dowództwo objął Juda zwany Machabeuszem (aram. makaba - młot), a jego przydomek przeszedł na całą rodzinę i jej stronników.
Początkowo powstańcy odnieśli kilka zwycięstw - największym było zdobycie terenu świątynnego, oczyszczenie go z pogańskiego kultu i ponowne poświęcenie w 165r. (upamiętnione w święcie Chanuka). Niestety cztery lata później Juda poległ w bitwie. Jego miejsce zajął Jonatan, następnie Szymon.
Walki trwały dopóki nie wywalczono formalnej niepodległości Judei w 141r. władzę objął wówczas syn Szymona, Jan Hirkian (Hasmoneusz), co dało początek rządom dynastii hasmonejskiej w Izraelu, która przetrwała do czasów rzymskich.
Gdy Aleksander Wielki zmarł w Babilonie w 323 r. p.n.e. władza nad jego ogromnym imperium została podzielona pomiędzy głównych spadkobierców. Po przedwczesnej śmierci Aleksandra Palestyna znalazła się pod kontrolą egipskiej dynastii Ptolomeuszów. Od 198 p.n.e. na tron egipski wstąpiła dynastia Seleucydów, a pierwszym królem został Arystobulos III. Arystobulos i jego następcy próbowali wytępić wiarę i kulturę żydowską. Dlatego w 142 p.n.e. Żydzi palestyńscy, pod przywództwem kapłana Matatiasza, wzniecili powstanie przeciw Seleucydom i wywalczyli niezależność. Powstanie, po śmierci Matatiasza, prowadzone było przez jego synów, głównie Judę, znanego jako Machabejczyk, czyli "młot". Dlatego bunt ten określa się jako powstanie Machabeuszów. Rządzący Palestyną potomkowie Matatiasza utworzyli rodzimą dynastię Hasmoneuszów. Rządzili kolejni synowie kapłana: Juda, Jonatan i Szymon. Od 63 p.n.e. Palestyna pozostawała pod zwierzchnictwem Rzymu jako państwo sprzymierzone. Korzystając z okresu niepokojów Herod, syn idumejskiego króla Antypatra, podbił Judę i włączył ją do imperium rzymskiego jako prowincję o nazwie Judea, otrzymując w 37 p.n.e. tytuł króla Żydów. Po antyrzymskich powstaniach żydowskich w I i II w. n.e., zburzeniu w 70 Jerozolimy przez cesarza Tytusa i wygnaniu Żydów, nazwa "Judea" została zastąpiona przez "Palestyna".
Okres sędziów (ok. 1350 p.n.e.-1050 p.n.e. lub 1042 p.n.e.)
ok. 1140 p.n.e.-ok. 1110 p.n.e. Urzędowanie Heliego jako sędziego Izraela i arcykapłana
ok. 1120 p.n.e.-ok. 1100 p.n.e. Urzędowanie Samsona jako sędziego (szofeta) w plemieniu Dana
1106 p.n.e.-1100 p.n.e. Urzędowanie Jeftego jako sędziego w Gileadzie
ok. 1100 p.n.e. Filistyni pokonują Izraelitów pod Afek, a następnie zabierają i oddają Arkę Przymierza, która trafia na przechowanie do Kiriat Jearim; po zniszczeniu Szilo przez Filistynów Namiot Spotkania zostaje przeniesiony do Nob
ok. 1100 p.n.e.-1050 p.n.e. lub 1042 p.n.e. Urzędowanie Samuela jako sędziego i proroka
ok. 1080 p.n.e. Izraelici pokonują Filistynów pod Eben-Haezer
ok. 1060 p.n.e.-ok.1013 p.n.e. Urzędowanie Achimeleka (inaczej Abimeleka, Achiasza) jako arcykapłana .　Filistyni
(hebr. Pelisztim - "obcy, wędrowcy", eg. Peleset) - lud zamieszkujący w starożytności wybrzeża na zachód od Judei, wywodzący się prawdopodobnie z Krety. Zaliczali się oni do tzw. Ludów Morza, które na przełomie XIII i XII w. p.n.e. uderzyły na Egipt i po klęsce zadanej im przez Ramzesa III część z nich osiedliła się na terenie Kanaanu, będąc znanymi od tej pory właśnie pod nazwą Filistynów. Założyli oni m.in. takie miasta jak: Askalon (Aszkelon), Gaza, Astod (Aszdod), Ekron i Gath (Gat), które tworzyły związek religijno-wojskowy - tzw. pentapolis. W III wieku p.n.e. zatracili swą odrębność etniczną w związku z hellenizacją. Od nazwy tego ludu, w jego hebrajskim brzmieniu: pelisztim, za pośrednictwem łaciny, pochodzi określenie Palestyna, natomiast z arabskiej formy Filastin, termin obyczajowy - "filister".

kejt1983

Dawid - (,, hebr. Dávid, Dawi?; arab. Da?ud). Ur. ok. 1040 p.n.e., zm. około 970 p.n.e.. Król Izraela od ok. 1010 p.n.e., poeta. Najmłodszy syn Jessego z Betlejem, ojciec Salomona. Ojciec rodu Dawidytów. Gdy Saul zmarł, Dawid zgodnie z koncepcją świętości osoby pomazańca skazał na śmierć żołnierza, który go zabił, mimo że zrobił to na prośbę Saula. Następnie udał się do Hebronu, gdzie został ogłoszony królem Judy, największego z pokoleń Izraela. Po krótkim okresie walk z Iszbaalem, synem Saula, po jego śmierci (której sprawców również skazał na śmierć) został królem całego Izraela (ok. 1008 p.n.e.). Potem zaatakował swoich niedawnych sojuszników, Filistynów. Podbił ich oraz inne ludy. Po zakończeniu podbojów jego państwo rozciągało się od Eufratu na północy, do Potoku Egipskiego na południu, oraz od Morza Śródziemnego na zachodzie do Pustyni Syryjskiej na wschodzie. Prawdopodobnie zdobył twierdzę Jebusytów położoną na Syjonie (pd. wzgórzu Jerozolimy), później całe miasto (ok. 1003 p.n.e.). Syjon uczynił swoją rezydencją. Jerozolimę uczynił głównym ośrodkiem religijnym i stolicą Izraela.
Król Dawid troszczył się o poddanych. Dbała cd do tej tezy:
Król Dawid troszczył się o poddanych. Dbał aby zawsze triumfowała sprawiedliwość. Zjednoczył społeczeństwo izraelskie w jeden naród. Zapisał się w pamięci poddanych jako doskonały wódz wojskowy. Pierwszą żoną Dawida była Mikal, córka Saula. Jeszcze zanim został królem poślubił Abigail i Achinoam z Jizreel. W czasie panowania w Hebronie żonami Dawida zostały Maaka, Chaggita, Abitala i Egla. Po przeniesieniu stolicy z Hebronu do Jerozolimy Dawid wziął sobie jeszcze nałożnice i żony z Jerozolimy[1] - spośród nich z imienia znana jest jedynie Batszeba. Pod koniec życia do haremu izraelskiego króla trafiła Abiszag. Dążył do zjednoczenia pokoleń Izraela, odparcia wrogów i powiększenia terytoriów państwa. Podbił i włączył do monarchii izraelskiej jako prowincje - Edom, Moab, Ammon oraz okręg Aram-Damaszek. Ujarzmił Filistynów, zostawiając im jednak autonomię pod rządami własnych królów. W szczytowym okresie jego imperium rozciągało się od Potoku Egipskiego na południu, do górnego Eufratu na północnym wchodzie oraz od Morza Śródziemnego na zachodzie, do Pustyni Syryjskiej na wschodzie. W skład obszaru tego imperium wchodziły w przybliżeniu terytoria dzisiejszego Izraela, Autonomii Palestyńskiej, Jordanii i Syrii. Sprowadził do Jerozolimy Arkę Przymierza (ok. 1000 p.n.e.). Zaplanował budowę wielkiej świątyni. Uznawany jest za inicjatora kultu Jahwe w Jerozoli Saul pochodził z plemienia Beniamina. Był synem Kisza, wojownika z Gibea. Według relacji Pierwszej Księgi Samuela zdarzyło się, że Kiszowi zaginęły oślice. Poszukujący ich Saul przez góry Efraima, ziemię Szalisza, krainę Szaalim, Jemini i ziemię Suf dotarł do Ramatain (Rama), gdzie mieszkał sędzia Samuel. Ten ugościł Saula, a następnego dnia namaścił go na króla. Przepowiedział mu również szereg znaków, mających potwierdzić jego słowa (oślice zostają znalezione, przy dębie Tabor trzej Saul (hebr. ; wymowa: Szaul), syn Kisza z plemienia Beniamina (ok. XI wieku p.n.e.), według Biblii, pierwszy król pierwszy król Izraela i Judy. Swoje panowanie rozpoczął być może w 1042 p.n.e. Po krótkim okresie panowania zginął w 1010 p.n.e. w walce z Filistynami na wzgórzach Gilboa. Poprzednik Dawida. Powołany przez proroka Samuela na wodza; dokonał zjednoczenia plemion izraelskich. Mężczyźni dzielą się z Saulem chlebem, w Gibea wstępuje w niego "duch Pański. Salomon, (zm. około 931 p.n.e.) – król Izraela, syn i następca Dawida. Wielki budowniczy. Swój dwór uczynił ośrodkiem kultury, głównie literatury. Według tradycji biblijnej słynął z mądrości. Na lata jego panowania przypada największa świetność monarchii hebrajskiej.
• Salomon słynął ze swojej mądrości. "Bóg dał Salomonowi mądrość i rozsądek nadzwyczajny oraz rozum nieograniony, jak piasek na brzegi morza. Toteż mądrość Salomona przewyższała wszystkich ludzi Wschodu i Egipcjan. (...) Wypowiedział bowiem trzy tysiące przysłów, a pieśni jego było tysiąc pięć" (1 Ks. Król., 5, 9-12).
• Znana jest historia związana z wyrokowaniem króla: nierządnice miały po jednym niemowlęciu, jedno z nich umarło, każda twierdziła, że jej dziecko żyje. Salomon stwierdza, że należy dziecko rozciąć na dwie połowy, aby każda kobieta otrzymała po połowie. Wtedy przeciwko wyrokowi protestuje prawdziwa matka, która woli oddać je rywalce, niż pozwolić, by poniosło śmierć; Salomon poznaje po tym, że to ona jest matką dziecka i oddaje je jej. (1 Ks. Król., 3, 16-2 Cool

)
. Stronnictwa i ugrupowanie wywodzące się od czasów wojem machabejskich .
O -ruch chasycki- pobożni , byli obrońcami religii i prawa
O faryzeusze – oddzieleni albo separatyści wierzyli w nieśmiertelność duszy , istnienie aniołów , zmartwychwstanie
O Sadyceusze - grupa religijna Żydów składająca się z zamożnych posiadaczy ziemskich i kapłanów żydowskich uznająca jedynie Pięcioksiąg (Tora).
O Zeloci (gr. - gorliwi., hebr. ? - kannaim - gorliwi) Ugrupowanie polityczno-religijne w rzymskiej Palestynie. Stawiali sobie za cel walkę z Rzymianami oraz Żydami, którzy kolaborowali z okupantem. Stronnictwo uformowało się w północnej Galilei. Na jego czele stał Ezechiasz i jego synowie. Byli zdania że poddanie się niewoli oznacza zaparcie się Boga - jedynego Pana. Wierzyli również, że przez walkę przyspieszą przyjście mesjasza.
O Pierwszy raz wystąpili w roku 6 pod przywództwem Judy Galilejczyka przeciw rzymskiemu spisowi ludności przeprowadzanemu przez Publiusza Sulpicjusza Kwiryniusza. Powstanie zostało stłumione przez namiestnika Warusa. Kolejne nieudane bunty wywołali w latach 15 i 30. Z czasem wyodrębnili się z nich jeszcze bardziej fanatyczni sykariusze. Oba ugrupowania odegrały wiodącą rolę w powstaniu w latach 66-73.
O Zelota stał się w jezyku polskim rzeczownikiem pospolitym oznaczającym konserwatystę (w znaczeniu tradycjonalistycznym).
O Samarytanie (Szomronim, Szamerim; hebr. , arab. , sami często określają się mianem Bene Israel, Żydzi nadali im miano Kutim) - niewielka semicka grupa etniczno-religijna, której religia - samarytanizm zbliżona jest do judaizmu i przez niektórych religioznawców wraz z judaizmem i karaimami zaliczana do hipotetycznego mozaizmu (pierwotnej religii Mojżesza). Są potomkami mieszkańców starożytnej Samarii oraz imigrantów z Mezopotamii. Samarytanie żyją obecnie w Izraelu oraz w Autonomii Palestyńskiej i liczą niewiele ponad 650 osób. Grupa wychodzi obecnie z poważnego kryzysu demograficznego, którego pozostałością jest znacznie większa częstość rzadkich chorób genetycznych w ich populacji. Są silnie zintegrowani wokół swych wierzeń, góry Gerazim i osoby Wielkiego Kapłana
O Herodianie, żydowskie stronnictwo polityczne w I w., które broniło interesów Heroda I Wielkiego i współpracowało z okupacyjnymi władzami rzymskimi. Esseńczycy (essenizm) - jedno z żydowskich stronnictw religijnych (obok faryzeuszy i saduceuszy i ewentualnie jeszcze zelotów), a w szerszym rozumieniu ruch religijno-społeczny, działający w drugiej połowie tzw. okresu Drugiej Świątyni (ok. 515 r. p.n.e.-70 r. n.e.), czyli w latach ok. 152 p.n.e. - 70 n.e. Nie jest do końca wyjaśniona kwestia etymologii nazwy 'esseńczycy'. Bezpośrednio określenie to pochodzi z języka greckiego: essenoi (albo essaioi), co jest najprawdopodobniej odpowiednikiem aramejskich rzeczowników: hasen i hasayya, które odpowiednio oznaczają "milczący" i "pobożni", albo według innych badaczy: aseya (lub asayya - hassaya) - "uzdrowiciele".
O Qumrańczycy, kumrańczycy, mianem tym określa się starożytnych (II w. p.n.e.-I w. n.e.) mieszkańców Qumran nad Morzem Martwym, którzy prawdopodobnie sporządzili rękopisy odkryte w znajdujących się nie opodal ich osiedla grotach.
Wedle starszych teorii mieszkańcami Qumran mieli być esseńczycy. Obecnie pewna część badaczy kwestionuje ten pogląd, choć nie wyklucza, że qumrańczycy mogli tworzyć jakąś wspólnotę religijną o charakterze eschatologicznym (eschatologia), której członkowie odrzucili oficjalny kult judaistyczny sprawowany w Świątyni Jerozolimskiej.
Założycielem i przywódcą owej wspólnoty był prawdopodobnie tajemniczy Nauczyciel Sprawiedliwości, a jej życie określać miały surowe przepisy, znane z niektórych tekstów qumrańskich, m.in. z: Reguły zrzeszenia i Dokumentu damasceńskiego. Okres sędziów Izraela
Nie ma jednolitej władzy nad Izraelem w tym okresie .
Szafetim
Szangar
Ibsan　　　　　　　　　　　　　　　　　　　- królestwo północne
Jair
Elon
Abdon
Otniel- pochodził z Judy walczył z syryjskimi królami
Ehud – z rodu Beniamina walczy z amalekitami
Genear– z pokolenia Manassesa walczył z marianitami
Barak – z rodu Neftalego , pokonał Siserę nad Kiszonem .
Jefte – walczy z Amoytami
Heli – kapłan stróż arki w Szilo
Samson – walczył z Filistynami. Upadek królestwa Izraelskiego i podział na północne i południowe .
PÓŁNOCNE:　Jeroboab I　722-721 upadek Samarii i królestwa Izraelskiego
POŁUDNIOWE:　Roboab , król Nabuchodonozor w 586r. Zdobywa i niszczy Jerozolimę ., przesiedlenie mieszkańców Judy do Babilonii , , niewola Babilońska. Historia świątyni jerozolimskiej- powstała w latach 966-959 p.n.e. za czasów króla Salomona , wzniósł ją w ciągu 7 lat na miejscu wskazanym przez króla Dawida na wzgórzu Maria w płn. Wsch. części Jerozolimy . Została zniszczona przez wojska babilońskie króla Nabuchodonozora II w 586r. P.n.e. .Świątynia była miejscem wysławiania　Boga i składania mu ofiar .W wnętrzu świątyni znajdowała się Arka Przymierza a w niej dekalog .Przełożonym świątyni był arcykapłan . Świątynia za panowania Heroda Wielkiego została rozebrana i wyrabowana na nowo . 6sierpnia 70 r.　po nieudanym powstaniu Żydów rzymianie zburzyli świątynię .Jedyna pozostałością świątyni są resztki okalające jej mur , ścianą płaczu poświęcona judaizmowi. Model sedentaryzacji Izraela w Kanaanie .
Sedentaryzacja – osiedlanie się grupy pierwotnie mobilnej w jakimś konkretnym miejscu.
I model gwarantowanego podboju – albrich opierając się na wykopaliskach uważał że na przełomie XVII XIII stulecia Izraelici podbili 2 miata : Jerycho i AJ .Dane z księgi Jozuego są inne , nie stwierdzono zburzenia Jerycha .
II. Model pokojowej infiltracji . Albreht Alt i Martin North opierając się na księdze Sędziów uważali że jest bardziej przydatna niż ks. Jozuego .Izraelici wkroczyli do Kanaanu jako lud pół koczowniczy i stopniowo z sedentaryzacją i asymilacją ludnością Kanaanu .Zwolennicy tej hipotezy mówią że gwarantowane zdobycie Jerycha to wcześniejsze zburzenie miasta.
III.Model socjologiczno – rewolucyjny . Izraelici nie byli obcym elementem pojawili się w Kanaanie w wyniku rewolucji , niższa klasa podburzona przeciw panującym..
IV .Model symbiozy- zwolennicy tego modelu uważali ze w 1550-1200 przed Chrystusem　około 90% siedlisk w terenach górzystych została opuszczona i wchodziła w symbiozę z państwami .Nie można określić precyzyjnie procesu sedentaryzacji. Stela Merenptaha (także Stela Zwycięstwa Merenptaha lub Stela Izraela) to starożytna inskrypcja pochodząca z 5. roku panowania króla Merenptaha (XIX dynastia), 3. dnia 11. miesiąca. Według datowania sotisowego, rok sporządzenia dokumentu przypada na lata 1236—1233 p.n.e., lecz powszechnie stelę datuje się na okres 1224—1208 p.n.e. (zakładając heliakalny wschód Syriusza 3—7 dni wcześniej niż w roku 139 n.e.). Dla uproszczenia przyjmuje się datowanie inskrypcji na 2. połowę XIII wieku przed Chrystusem. Podczas wykopalisk przeprowadzanych w roku 1896 w Tebach, Flinders Petrie odnalazł w świątyni grobowej Merenptaha, stelę z czarnego granitu o wysokości 2.3 m. Po bliższych oględzinach okazało się, iż król ten wykorzystał tablicę z inskrypcją Amenhotepa III i nakazał wyryć na niej własny dokument.
W 1897 Petrie opublikował rysunki steli oraz wszystkich 28. linii tekstu w książce Six Temples at Thebes. Zabytek trafił do Muzeum Egipskiego w Kairze, gdzie przechowywany jest do chwili obecnej (przedmiot nr 34025)[1].
Stela opiewa zwycięstwo Merenptaha nad koalicją zawiązaną przez Libijczyków, którzy usiłowali najechać Egipt. Przy samym końcu inskrypcji Merenptah wymienił kilka państw, miast i obszarów z terenów Syro-Palestyny, które rzekomo ujarzmił i zmusił do uległości. Najbardziej interesującą jest wzmianka dotycząca Izraela, jako że jest to jedyny przypadek użycia tej nazwy w starożytnych dokumentach egipskich:
Merenptah – faraon, władca starożytnego Egiptu z XIX dynastii. Panował w latach 1213-1203 p.n.e.; trzynasty syn Ramzesa II i królowej Isetnofret. Za życia Ramzesa II, a po śmierci starszego brata Chaemuaseta, był zarządcą Delty. Praktycznie Egiptem rządził przez ostatnie dwanaście lat panowania Ramzesa II. Tron egipski objął jako sześćdziesięcioletni mężczyzna. Merenptah przeniósł stolicę swego państwa z Pi-Ramzes do Memfis, gdzie w pobliżu świątyni Ptaha zbudował pałac królewski. Prawdopodobnie ożenił się ze swoją rodzoną siostrą – Isetnofret II, ze związku z którą urodziła się ich córka – Isetnofret III. Niewola egipska
Analiza opowiada? o Józefie egipskim zwraca uwagę na imiona egipskie , które datują czasy Salomona X po Chr. Na tej podstawie istnia3y zwi1zki Salomona z Egiptem . Malowidło ścienne Beni Hasan . Przedstawia ona Absza w otoczeniu jego klanu i ich rodzin. Wygląd przypomina nomadów , którzy przemieszczali się do Egiptu .Ziemia Goszen – na niej osiedlili się Józef i jego synowie .
　Za czasów Jakuba Izraelici trafiaj1 do Egiptu, wschodniej jego czeoci - kraju Goszen. Pocz1tkowo relacje pomiędzy Egipcjanami a Izraelitami by3y przyjazne. Jednak znaczny przyrost naturalny Izraelitów, a także zmiana dynastii faraonów zmieni3y te sytuacje. Rozpoczyna się okres prześladowania. Z tego powodu cały okres pobytu Izraelitów w Egipcie nazywany jest niewol1 egipsk1. Kiedy władcy egipscy zaczęli wykorzystywał Izraelitów do robót przy budowie miasta Pitom /utożsamianego dziś z Tanis/, Izraelici pod wodzą Mojżesza mieli opuścić? Egipt, uniknąwszy pościgu wojsk egipskich o przejściu przez Morze Czerwone/, mieli dotrze? na P?3wysep Synaj. Pierwszy dokument m?wi1cy o kraju Izrael leżącym w Palestynie pochodzi z ok. 1220 r., st1d należy przypuszczać, że wyjście z Egiptu miało miejsce ok. 1250 r. p.n.e.

Wierchomla

Kasiu, to pierwsze daj nam znać jak dokładnie wyglądają tezy; czy to będą te Twoje twórczze;-) czy może tezy po drugim roku...

kejt1983

Taaak ja wiem, już robie kroki w tym kierunku ... A nauczyć z tezami czy bez i tak sie trzeba ... Smile

Żabo

Wierchomla

Ale z Twoimi tezami to tak jakoś mniej się uczyć trzeba:P Wink

Kmicic

Ja tak mysle normalnie legalnie ze tezy najlepiej sie wyodrebnia z tego podrecznika
zresztą czyta sie go fajnie nawet i zrozumiale jest nie to co geografia